Τοποθέτηση φυλακισμένων αναρχικών σε σχέση με την ηλεκτρονική επιτήρηση

Τοποθέτηση φυλακισμένων αναρχικών σε σχέση με την ηλεκτρονική επιτήρηση

Πάνε λίγα χρόνια από τότε που το ζήτημα της ηλεκτρονικής επιτήρησης κρατούμενων μπήκε στο τραπέζι προς εφαρμογή. Η ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι) είναι ένα κατασταλτικό μέτρο που έρχεται να συμπληρώσει το κρατικό οπλοστάσιο και στην ελλάδα, όπως ήδη γίνεται σε πολλά άλλα κράτη. Το ζητούμενο που προκύπτει είναι το κατά πόσον ένα νέο μέτρο στο ευρύτερο πεδίο καταστολής μπορεί να δράσει α) περιορίζοντας ήδη υπάρχουσες ελευθερίες, ανοίγοντας χώρο σε καταπιεστικότερες συνθήκες, β) αντικαθιστώντας απλώς, παλιότερα μέτρα καταστολής, δίχως να διαταράσει ιδιαίτερα την ευαίσθητη ισορροπία δικαιωμάτων και “ασφάλειας” γ) περιορίζοντας καταπιεστικότερα μέτρα επιβολής παραχωρώντας ελευθερίες.

Συνήθως συμβαίνει το πρώτο, εκτός κι αν η εκάστοτε μεταρρύθμιση είναι απότοκο κάποιου αγώνα που ανάγκασε το κράτος σε αναδίπλωση. Όπως και να χει, στην εφαρμογή νέων μέτρων, η εξουσία προφασίζεται πάντα την τρίτη περίπτωση. Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι οι συσχετισμοί των κοινωνικών δυνάμεων καθορίζουν την τελική συνισταμένη.

Για να δούμε λοιπόν τις διαφορετικές συνιστώσες πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Αφενός τα συμφέροντα της κυβέρνησης και της αναδόχου εταιρίας που προμηθεύει τα βραχιολάκια (G4S)* ταυτίζονται προς την λεγόμενη ‘’αποσυμφόρηση των φυλακών’’, αφού η μεν πρώτη επιθυμεί τη μείωση του κόστους των φυλακών (λειτουργικά έξοδα, πρόστιμα από εε) κερδίζοντας εύσημα δημοκρατικότητας και η δεύτερη μεταφράζει κάθε κρατούμενο σε 13E/μέρα (τόσο κοστίζει το βραχιολάκι). Αφετέρου τα αντίρροπα συμφέροντα, στην ευρεία χρήση του βραχιολιού είναι αυτά της βιομηχανίας της δικαιοσύνης. Αυτή περιλαμβάνει από τοπικούς πληθυσμούς (εμπορικούς συλλόγους), ανθρωποφύλακες, δικαστές, εισαγγελείς μέχρι, βεβαίως, τους φίλους δικηγόρους. Οι κοινωνικές αυτές ομάδες ωφελούνται άμεσα και έμμεσα από το όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό φυλακισμένων ή έστω εμπλεκόμενων στα ‘’δίχτυα της δικαιοσύνης’’. Όσο βαθύτερα μπλεγμένος με τη δικαιοσύνη τόσο περισσότερα θα δώσεις για να ξεμπλέξεις. Η ανώτερη κάστα, οι δικαστικοί, αιτιολογούν την θέση τους σε γενικές γραμμές υπέρ του εγκλεισμού, επικαλούμενοι την ασφάλεια του κοινωνικού συνόλου, η οποία, γι αυτούς βρίσκεται πάντα σε συνάρτηση με την απρόσκοπτη συνέχιση του θεάρεστου έργου τους και του παχυλού μισθού τους.

Ο νομοθέτης από την πλευρά του έχει ως γνώμονα  το όφελος των ‘’περισσότερων’’ έναντι των ‘’λιγότερων’’. Βέβαια τα ποσοστά δεν μετριούνται ποσοτικά επί του πληθυσμού, αλλά πολιτικά. Δηλαδή ανάλογα με το ποια κοινωνική ομάδα έχει μεγαλύτερο βάρος στον στίβο του κοινωνικού ανταγωνισμού. Στην περίπτωση του βραχιολιού και εδώ η πυξίδα δείχνει σταθερά Ν(εοφιλελευθερισμό). Από τις κοινωνικές ομάδες που εμπλέκονται στο ζήτημα, οι κρατούμενοι αντιμετωπίζονται (το αν είναι, θα το δούμε) ως ο πιο αδύναμος κρίκος. Επομένως παρ’ όλες τις επιβεβαιώσεις από πλευράς κυβέρνησης (της σημερινής και της προηγούμενης), ότι το βραχιολάκι δεν θα δράσει επιβαρυντικά προς τις ήδη υπάρχουσες ελευθερίες του κρατούμενου αλλά το αντίθετο, είναι προφανές ότι δεδομένων των συσχετισμών θα γίνει προσπάθεια είτε άμεση, με νόμο είτε έμμεση με το ήδη υπάρχον παραθυράκι, περιστολής ελευθεριών. Άλλωστε σε όσα σωφρονιστικά συστήματα έχει εφαρμοστεί η λύση της ηλεκτρονικής επιτήρησης διαφημίστηκε ως διέξοδος στο πρόβλημα του υπερπλυθυσμού των φυλακών. Η πραγματικότητα παρ όλα αυτά επιμένει πως αυτές οι χώρες έχουν ακόμα τα πρωτεία στον αριθμό των φυλακισμένων.

Πρακτικά, σύμφωνα με τις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις, δικαιούνται βραχιολιού και κατ οίκον περιορισμό, οι μικρές ποινές μέχρι 10 έτη, εξαιρούμενων κάποιων περιπτώσεων (πχ εγκληματική κ τρομοκρατική οργάνωση), καθώς και σπουδαστές για τις φοιτητικές άδειες (πριν της έκτισης του 1/5 της ποινής). Το παραθυράκι- κόλπο γκρόσο που σχεδιάζει η κρατική μαφία με την G4S, αφορά στην παράκαμψη του συμβουλίου της φυλακής, αν αυτό αρνείται να παραχωρήσει φοιτητική άδεια. Προφανώς, το από τη φύση του ευθυνόφοβο συμβούλιο, θα αρνείται και έτσι ο κρατούμενος, ακόμη  κι αν δικαιούται φοιτητικής άδειας (έχοντας συμπληρώσει το 1/5 της ποινής) θα καλείται να βάλει βραχιολάκι. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η G4S και η κυβέρνηση έχουν λόγους να πουλήσουν βραχιολάκια και ότι ορισμένοι κρατούμενοι δύσκολα θα αρνηθούν να τα φορέσουν, αν τους απορρίπτουν επανειλημμένα τις άδειες που δικαιούνται χωρίς βραχιολάκι, αφού η κουτσή ελευθερία είναι για πολλούς προτιμότερη από την καθόλου ελευθερία, πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση ώστε να μην καταπατηθούν κατακτημένες ελευθερίες.

Μην ξεχνάμε, πως ο αγωνιστής Σάββας Ξηρός, με δεκάδες χρόνια φυλακής στην πλάτη και με σοβαρότατα προβλήματα υγείας, που σύμφωνα με το νόμο επιβάλλουν την αποφυλάκιση του, δεν δέχτηκε  τον κατ οίκον περιορισμό με βραχιολάκι, παρά το γεγονός ότι ήρθε ως κουτσή δικαίωση αιτήματος αποφυλάκισης του, απότοκο της μεγάλης απεργίας πείνας πολιτικών κρατουμένων το 2015. Ο αντάρτης Σάββας Ξηρός, έπραξε πολιτικά σωστά βάζοντας ανάχωμα στην προκρούστεια λύση που έδωσε το κράτος.

Από την άλλη, σε αυτή την πολύ ευαίσθητη ζυγαριά, δεν μπορούμε να απαιτήσουμε την απριόρι μη αποδοχή της χρήσης της ηλεκτρονικής επιτήρησης, εφoσον προϋποθέτει περισσότερη ελευθερία, απ ότι στην αντίθετη περίπτωση. Είναι στο χέρι κάθε (πολιτικοποιημένου κυρίως) κρατούμενου που θα βρεθεί σε αυτή τη θέση, να απαντήσει με τον τρόπο που θεωρεί ορθότερο. Ενώ αξιακά είναι σαφές ότι την απορρίπτουμε, όπως και κάθε άλλο μέσο κρατικής καθυπόταξης, στην πραγματικότητα δεν κινούμαστε μόνο βάσει αξιών αλλά και πραγματικών αναγκών ή επιθυμιών και αυτές κρίνονται τελικά αφού αυτές χαράσσουν τη πορεία μας. Εκείνο όμως που οφείλουμε να κάνουμε είναι να προετοιμαστούμε για την επικείμενη ρεβάνς των μηχανισμών, επί των ήδη κατακτημένων ελευθεριών (πχ άδειες, κατ οίκον περιορισμός, μη προφυλάκιση, χωρίς ηλεκτρονική επιτήρηση).

Δευτερευόντως, τίθενται και ζητήματα επιβάρυνσης της υγείας του κρατούμενου. Στην Αγγλία για παράδειγμα, που η χρήση των βραχιολιών είναι πολύ διαδεδομένη, υπήρξαν κρούσματα επιδείνωσης παθολογικών και καρδιολογικών νόσων. Επίσης να σημειώσουμε ότι τα ποσοστά ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που δέχεται το σώμα με την ηλεκτρονική επιτήρηση είναι υπολογίσιμα καθώς, όπως έχουμε δει από τις λίγες μέχρι τώρα περιπτώσεις εφαρμογής του στην ελλάδα, η εταιρία δεν το αφαιρεί από τον κρατούμενο, ούτε στην περίπτωση που χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικές άδειες. Δηλαδή, προφανώς για μείωση κόστους της εταιρίας , αφήνουν το βραχιολάκι πάνω στον κρατούμενο, παρότι αυτός βρίσκεται στη φυλακή. Το βάλε-βγάλε, κοστίζει και άλλωστε όσο περισσότερες μέρες το φοράει ο κρατούμενος, τόσο περισσότερα 13ευρα τη μέρα, τσεπώνει η G4S.

Για εμάς είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο (αν τελικά ‘’πετύχει’’ το μέτρο) πως μετά την αρχική του περιορισμένη εφαρμογή σε εκπαιδευτικές άδειες ή σε περιοριστικούς όρους, η χρήση του βραχιολιού θα επεκταθεί και στις τακτικές άδειες, σε παραπάνω περιοριστικούς όρους ή και στις αναστολές. Το πιθανό επιχείρημα που θα ακουστεί στο άμεσο μέλλον είναι οτι το βραχιολάκι θα διευκολύνει την λήψη αδειών. Τα παραδείγματα από άλλες χώρες είναι εύγλωττα και κατατοπιστικά. Η αναγνώριση πως οι αποφάσεις και οι πράξεις μας επηρεάζουν όχι μόνο το τώρα και μόνο εμάς, αλλά δημιουργούν συνθήκες που μελλοντικά (και σχετικά σύντομα) στρώνουν το δρόμο σε πιο ολοκληρωτικές μορφές κατασταλτικής επέλασης, δεν επιτρέπει εφησυχασμό.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το ζήτημα της ηλεκτρονικής επιτήρησης δεν είναι καθόλου απλό και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά τη καρδία από τους φυλακισμένους. Ανοίγει μια ακόμη πόρτα για τη δυνάμει περιστολή κατακτημένων ελευθεριών διευρύνοντας τον κύκλο ελέγχου ανθρώπων που ενώ βρίσκονται εκτός φυλακής συνεχίζουν να εκτίουν την ποινή τους κινούμενοι σε προκαθορισμένες διαδρομές και επιτρέπει (αφού πληρώνεις γι αυτό) την άμεση εμπλοκή στο ποινικό σύστημα ιδιωτικών εταιριών ασφάλειας.

*Η G4S, Αγγλική πολυεθνική εταιρία παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, εξοπλίζει τις φυλακές του ισραηλινού κράτους απαρτχάιντ, δολοφόνησε τον κρατούμενο Jimmy Mubenga κατά τη διάρκεια μεταγωγής το 2010, έχει καταγγελθεί επανειλημμένα για βασανισμούς σε φυλακή στη Ν. Αφρική με ηλεκτροσόκ και ενέσεις και έχει άμεση εμπλοκή στην εργασία– δουλεία, στις φυλακές των ΗΠΑ, και αλλού.

Γ. Καραγιαννίδης,
Α.Δ. Μπουρζούκος,
Α. Σταμπούλος